Van metadata-spraakverwarring naar datagedreven vertrouwen

Waarom metadata geen detail is maar randvoorwaarde

Veel organisaties worstelen met het volgende: je wilt datagedreven werken, maar… je beslissingen lijken toch vaak te berusten op onderbuikgevoel of gedeeltelijke data. De kern? Je begrijpt niet altijd waar de data vandaan komt, hoe actueel deze is, wie ermee werkt, of welke regels van toepassing zijn. Kortweg: de context ontbreekt. En die context wordt geleverd door metadata — data over data.

Bij IntoDQ2 zien we dat metadata vaak wordt gezien als iets technisch, iets “achter de schermen”, terwijl het juist het fundament is voor betrouwbare inzichten, transparantie en hergebruik. In dit blog leg ik uit wat metadata precies is, waarom het ertoe doet, en hoe je het goed kunt organiseren — met praktische adviezen én hoe onze oplossingen Data360 en de Huwise Data Portal je hierbij kunnen ondersteunen.

Wat is metadata — en waarom maakt het verschil?

Metadata is geen luxe, maar essentieel voor een organisatie die data serieus neemt. Denk aan dit beeld: je hebt een dataset “inwoners”, met kolommen, aantallen, definities. Maar zonder het stukje “metadata” weet je bijvoorbeeld niet:

Wanneer is de dataset geüpdatet?
Uit welke bron komt deze?
Wat betekent “inwoner” precies (woonachtig, geregistreerd, meerderjarig…)?
Wie mag de data inzien of gebruiken?
Welke wet- of regelgeving geldt?

Zonder die antwoorden blijft data onzeker. Met metadata creëer je een context die vertrouwen geeft — en dat is de basis voor goede beslissingen.

De drie typen metadata — techniek, betekenis en toegankelijkheid

Veel organisaties worstelen met metadata omdat het begrip te vaag blijft. Wij maken het makkelijker door drie typen te onderscheiden:

Technische metadata Dit gaat over de IT-kant: database-schema’s, tabellen, kolomnamen, datatypes, data lineage (waar komt welke data vandaan, waar gaat ze heen) etc. Deze metadata is cruciaal voor integratie, kwaliteit en beheer. Doelgroep: data engineers, IT-architecten.
Business metadata Hier gaat het om betekenis en interpretatie door de business: wat bedoelen we met “klant”, “activiteit”, “werkloos”? Welke KPI’s hangen eraan, welke regels? Zulke metadata zorgt dat iedereen dezelfde taal spreekt. Doelgroep: analisten, business teams, data stewards.
Metadata in dataportalen Wanneer data extern of intern gedeeld wordt — bijvoorbeeld via een dataportal — komt een derde dimensie om de hoek kijken: vindbaarheid, herbruikbaarheid, licenties voor hergebruik, publicatiedatum, gebruiksvriendelijkheid etc. Doelgroep: externe gebruikers (naast interne gebruikers!), burgers, onderzoekers, journalisten.

Waar begin je? Drie strategische adviezen

Als je vandaag de stap wilt zetten om metadata anders aan te pakken, dan geef ik je hier drie concrete adviezen.

Advies 1: Begin met de businesswaarde

Metadata is geen IT-project, maar een business-ondersteunend thema. Vraag: “Welke beslissingen willen we beter maken?” en “Welke data is daarvoor relevant?” Wanneer je metadata koppelt aan businessdoelen, ontstaat verbinding. Dit sluit aan bij onze ‘Data Excellence’ zienswijze.

Advies 2: Werk rollen, processen en samenwerking uit

Technische mensen, business mensen en publicatie/communicatie-mensen moeten samenwerken. Wie is eigenaar van welke data? Wie houdt metadata up-to-date? Welke workflows bestaan er? Zonder duidelijke afspraken wordt metadata beheer al snel een gedoe. In de praktijk zien wij dat datagedreven werken beter lukt als die samenwerking goed is geregeld.

Advies 3: Zet tooling in die metadata slim ondersteunt

Metadata handmatig bijhouden werkt niet schaalbaar. Daarom is een platform belangrijk dat metadata automatisch kan harvesten (=inlezen), lineage zichtbaar maakt, en een portal biedt voor gebruikers. Hier spelen onze oplossingen een centrale rol:

Data360: Een krachtig platform dat business glossary’s, data dictionaries, lineage visualisatie, workflows en metadata catalogus ondersteunt.
Huwise Data Portal: Een portal oplossing voor data sharing waarmee je data toegankelijk en herbruikbaar maakt — intern én extern — self-service, met API’s en een marketplace style ervaring.

Door deze tooling in te zetten kun je sneller waarde halen uit metadata: met betere besluitvorming, meer vertrouwen in data, én een organisatie die écht datagedreven werkt.

Waarom nu actie ondernemen?

Door toenemende wetgeving, naast AVG en de Wet Open Overheid (WOO) zoals NIS2 en CSRD worden steeds hogere eisen gesteld aan gegevensbeheer en transparantie.
Organisaties die metadata op orde hebben, zien sneller rendement en minder risico’s: minder tijd kwijt aan zoeken, minder fouten in data, betere herbruikbaarheid.
Sneller inspelen op veranderingen. Als je je data‐asset goed beheert, kun je sneller inspelen op veranderende omstandigheden, nieuwe businessmodellen opzetten en je organisatie wendbaarder maken.

Vervolgstappen voor jouw organisatie

Maak een nulmeting: Welke data en datasets zijn kritisch? Wat weten we al over de herkomst, kwaliteit en gebruik ervan? Welke metadata is wel, welke niet aanwezig?
Stel een roadmap op: Begin met een pilot (bv. één dataset of één business-unit), kies tooling (zoals Data360 + Huwise), definieer rollen en processen.
Roll-out & adoptie: Zorg voor training, communicatie en borging. Metadata beheer is geen “eenmalige klus” maar een continu proces.
Meet & verbeter: Houd bij hoeveel eerder je metadata beschikbaar hebt, hoeveel datasets delen via portal, hoeveel hergebruik plaatsvindt. Maak het zichtbaar en bewijsbaar voor stakeholders.

Tot slot

Metadata is geen nice-to-have: het is de brug tussen techniek, betekenis en toegankelijkheid. Organisaties die deze brug bouwen, zetten data om in waarde — vertrouwd, herbruikbaar en strategisch. Bij IntoDQ2 helpen we je graag op weg met onze bewezen aanpak en tooling. Wil je ontdekken wat dit kan betekenen voor jouw organisatie? Laten we in gesprek gaan.